admin 
Günümüzde özellikle büyük şehirlerde, olur olmaz her yerde polis ekiplerince durdurulup kimlik kontrolüne maruz kalabiliyoruz ve bu durumda çoğumuzun aklına polisin kimlik sorma yetkisi var mıdır? sorusu geliyor. Hatta bu kontrol, ellerinde bir arama emri olmamasına rağmen üst aramasına ve bazen de ceplerimizin, cüzdanlarımızın kontrolüne kadar gidebiliyor. Tabi bu durum birçoğumuzu haklı olarak rahatsız ediyor. Polis ekipleri ellerinde savcılık izni olmadan böyle bir kontrol ve arama yapabilir mi diye merak ediyoruz.
Aslında bu konu hukuk doktrininde de hala tartışma konusu ediyor yer yer. Ancak yürürlükteki ilgili kanunları hukuk sistemimize göre değerlendirirsek şöyle net bir sonuca ulaşıyoruz:
2004 yılında yürürlüğe giren 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile polisin bir çok yetkisi elinden alınmıştır. Bu kanuna göre, polis savcının bilgisi dışında hiçbir işlem yapamaz. Tabiri yerinde ise adım bile atamaz. Savcılıktan yazılı emir olmadan tutuklama yapamaz, gözaltına alamaz, üst araması yapamaz hatta kafasına göre kimlik bile soramaz. Bir tek suçüstü gibi olağanüstü haller bu kapsam dışında tutuluyor. Dolayısı ile 5271 sayılı CMK’ ya göre vatandaş olarak polisin bu tür uygulamalarına tepki göstermekte haklıyız.
Ancak bu noktada gözden kaçan bir ayrıntı vardır ki, o da bu konuya ilişkin yürürlükteki tek kanunun CMK olmadığıdır. Yürürlükteki bir başka kanun olan Polis Vazife ve Salahiyet Kanununda da bu konuya ilişkin düzenleme vardır. Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, CMK’ ya göre biraz daha esnek davranmakta ve polise genel kimlik kontrolü yapma yetkisi vermektedir. Hatta bununla da yetinmeyip olası bir tehlikeye karşı, polise kendi güvenliği açısından durdurduğu kişinin kaba üst aramasını yapma yetkisi vermektedir. Ancak bu kaba üst araması şüphelinin tehlike yaratacak bir silah ya da benzeri bir araç bulundurup bulundurmadığını anlayacak derecede ve kıyafetlerin dışından kabaca yapılmalıdır.
Görüldüğü gibi bu anlamda Ceza Muhakemesi Kanunu ile Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu çatışmaktadır. Türk hukuk sistemimize göre, aynı konuda düzenleme yapan birden çok konunun çatışması durumunda daha özel olan kanun uygulanır. Burada da Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, CMK’ ya göre daha özel kapsamlı bir kanundur. Dolayısıyla polis bizi yolda durdurabilir, kimlik kontrolü yapabilir, kabaca üstümüzü arayabilir ancak elinde savcılık emri olmadan cebimizi, cüzdanımızı ya da elimizdeki çantamızı arayamaz. Buna aykırı davranan polisleri, kendileri ile hiç münakaşaya girmeden, araç plakalarını alarak; yer, tarih ve saati ile birlikte bir dilekçe ile kaymakamlığa veya savcılığa bildirmeniz daha yararlı olacaktır. Bu konuda emniyete başvurmanızı önermiyoruz.
